VÍDEO: A orixe dos ventos

Glosario bloque 3 (A diversidade climática e a vexetación)

Aridez

A aridez é a ausencia ou escaseza de humidade. Aumenta coa temperatura e coa escaseza de precipitacións. Existen unha serie de fórmulas para determinar o grao de aridez dun clima nun lugar concreto. Entre elas pódese citar o de Gaussen, que indica que un mes é árido cando o valor da precipitación é igual ou menor a dúas veces o valor da temperatura (P≤2T).

Barlovento

 É a parte do relevo ou zona orientada cara ao lugar de onde vén o vento. É dicir, a aba dun relevo montañoso exposta ao fluxo ascendente do vento. Ao elevarse o aire arrefría, condensa o vapor de auga que contén e produce precipitacións. En Galicia, cando domina o fluxo zonal do oeste, a vertente de barlovento é a occidental. Oponse a sotavento.

Inversión térmica

Incremento de temperatura do ar ao aumentar a altura, cando debera de diminuír polo gradiente térmico normal. Deste xeito, atopamos o ar máis cálido sobre o ar máis frío. A nível do solo é resultado da irradiación nocturna con ar en calma e ceo despexado nunha situación anticiclónica invernal, na que se produce unha perda rápida de calor do solo. Estas inversións son moi intensas no fondo dos vales.

Isóbara

É unha isoliña que, nun mapa meteorolóxico en superficie, une os puntos que teñen a mesma presión atmosférica ao nível do mar. Habitualmente represéntanse os múltiplos de 4 hPa (hectopascais) ou mb (milibares), unidade de medida da presión. Cando o seu valor supera a presión normal (1013 mb) constitúen anticiclóns, cando se sitúa por baixo borrascas.

Isohieta 

É unha liña imaxinaria que, nun mapa, une puntos con iguais valores de precipitacións. O seu valor exprésase en milímetros (mm). En España os valores máis elevados (superiores a 800 mm) corresponden ás zonas montañosas e ao norte peninsular, e os valores máis baixos (inferiores a 300 mm) danse no sudeste peninsular e nas illas de Lanzarote e Fuerteventura.

Umbría

É unha zona que, pola súa orientación, está sempre en sombra. As súas temperaturas máis baixas adoitan traducirse en diferenzas de vexetación, sendo os bosques máis amplos. En España é a orientada ao norte.

Landa

Formación vexetal de matogueira, característica da rexión eurosiberiana e como consecuencia da degradación do bosque mixto atlántico. Está formado por matogueiras como a xesta, o toxo e o breixo, podendo atinxir os 3 metros de altura. É característica da España húmida, asentándose en solos pobres e pouco aptos para o cultivo.

Laurisilva

É un bosque nuboso subtropical, propio de lugares húmidos, cálidos e sen xeadas, con grandes árbores, que en España se dá nas illas Canarias, máis concretamente nas vertentes setentrionais das illas occidentais de maior elevación, alí onde o “mar de nubes” -determinado pola afluencia dos alisios- permite o seu crecemento.. A cuberta vexetal caracterízase pola exuberancia, con presenza de árbores perennifolias que poden acadar ata os 40 m. de altura.

Maquis ou maquia

É unha formación arbustiva densa típica do clima mediterráneo, que pode atinxir dous metros de altura, composta por plantas con pouca necesidade de auga (esclerófilas), como a xara, o brezo, o lentisco ou a retama.

Vexetación clímax

É a vexetación que se estableceu por si mesma nun lugar, cunhas determinadas condicións climáticas, en ausencia de intervencións antrópicas durante un prolongado período de tempo, é dicir, en estado de equilibrio cun ecosistema local.

Vexetación antrópica

É aquela que substitúe á vexetación natural por mor da acción do ser humano polo seu valor económico, ou ben pola degradación da cuberta vexetal existente. Cando a vexetación dunha zona é resultado da acción humana denomínase vexetación secundaria. Un exemplo sería a repoboación con piñeiros e eucaliptos na paisaxe vexetal de clima oceánico.

As paisaxes vexetais de España

As paisaxes vexetais de España de Sergio Folgueira Arias

PORTUGAL: Há 28 um povo lutou contra os eucaliptos. E a terra nunca mais ardeu

Em 1989 houve uma guerra no vale do Lila, em Valpaços. Centenas de pessoas juntaram-se para destruir 200 hectares de eucaliptal, como medo que as árvores lhes roubassem a água e trouxessem o fogo. A polícia carregou sob a populaçao, mas o povo nao se removeu. (continuar a ler)

VÍDEO: Diferenzas entre un bosque autóctono e un bosque de eucaliptos

Preséntovos este video por cortesía da Asociación Boca de Sapo, de Corcubión, que conseguiu que se declarara "concello libre de eucaliptos". Tamén podedes seguir a súa canle de Youtube.

ACTIVIDADE VOLUNTARIA: Elaboración e comentario dun climograma

Como construír un climograma?

1. Coa axuda dunha regra, traza o eixo horizontal e divídeo en doce partes iguais, unha por cada mes do ano. Escribe debaixo as iniciais dos meses.

2. Logo, debuxa o eixo vertical. Primeiro, no eixo vertical esquerdo representa as temperaturas en intervalos regulares e anota os valores, de cinco en cinco ou de dez en dez graos.

3. Despois, no eixo vertical dereito anótanse os valores das precipitacións. Lembra que o valor das precipitacións debe ser o dobre do da temperatura á mesma altura.

4. Traslada os valores das temperaturas ao gráfico, debuxando un punto á altura correspondente no centro de cada mes. Cando remates, une todos os puntos cunha liña vermella.

5. Traslada os valores das precipitacións ao gráfico. A altura de cada barra indicará as precipitacións totais de cada mes.


Os datos para a elaboración do climograma son os seguintes:

DATA DE ENTREGA (LÍMITE): 05/12/2017

As consecuencias do clima: "Pobreza e morte pola seca en Marrocos" (El País, 21/11/2017)

A aldea onde un reparto de comida causou a estampida mortal sofre dez anos sen choiva.

Tras a tráxica estampida que o domingo causou 15 mortos nunha vila do sur de Marrocos entre unha multitude que agardaba recibir comida humanitaria agóchase outra catástrofe: a persistente seca que dura xa dez anos en algunhas zonas do país.(Continuar a ler)

Anticiclón de verán

 Comentario Anticiclón de Verán  (ligazón)

ABAU setembro 2012. Opción B. Mapa de temperaturas

2. Atendendo ao documento, conteste (puntuación máxima de 4 puntos):

a) Localice cinco sistemas montañosos con temperaturas medias inferiores a 7,5ºC (1 punto).

b) Comente o documento atendendo ás seguintes cuestións:

-Identifique o documento e relacione as áreas coas mesmas temperaturas coas zonas xeográficas ás que correspondan. (1 punto)

-Explique os factores xeográficos e termodinámicos que condicionan as áreas con temperaturas superiores a 15ºC (1 punto).

 -Relacione as áreas de temperaturas inferiores a 15ºC cos dominios climáticos aos que corresponden (1 punto).

SOLUCIÓN na páxina 14

ABAU xuño 2013. Opción B. Advección do Oeste

2.Atendendo aos documentos, conteste (puntuación máxima de 4 puntos):

a) Localice as provincias numeradas do 1 ao 4 (Figura 2), indicando cales están en alta e cales están en baixa presión (1 punto).

b) Comente o documento (Figura 1) seguindo as seguintes cuestións:

- Identifique o tipo de documento, as figuras isobáricas, frontes e a localización - grandes trazos- dos mesmos (1 punto).

- Masas de aire e ventos dominantes nas distintas áreas de España (1 punto).

  -Situación meteorolóxica e tipos de tempo que cabe esperar nas comunidades de Galicia e de Canarias, significando as diferenzas de temperatura, humidade e precipitación (1 punto).

SOLUCIÓN na páxina 8 do documento

Advección do Oeste 

ABAU setembro 2014. Opción B. Mapa de precipitacións

2. Atendendo ao documento, conteste (puntuación máxima de 4 puntos):

a) Localice cinco sistemas montañosos con precipitacións acumuladas anuais superiores a 1.000 mm (1 punto).

b) Comente o documento atendendo ás seguintes cuestións:

-Identifique o documento e relacione as áreas coas mesmas precipitacións acumuladas coas zonas xeográficas ás que correspondan (1 punto).

-Explique os factores xeográficos e termodinámicos que condicionan as áreas con precipitacións acumuladas superiores aos 1.000 mm (1 punto)

  -Relacione as áreas con precipitacións acumuladas inferiores aos 400 mm cos dominios climáticos aos que correspondan (1 punto).

SOLUCIÓN na páxina 17 do documento

ABAU setembro 2017. Opción B. Tempo do Norte

2.- Atendendo ao documento, conteste (puntuación máxima de 4 puntos):

a) Localice e identifique as provincias numeradas do 1 ao 4, indicando cales están en alta e cales en baixa presión (1 punto).

b) Comente o mapa do tempo Seguindo as seguintes cuestións:

•Identifique o tipo de documento, as figuras isobáricas, frontes e a localización –a grandes trazos- dos mesmos (1 punto).

•Masas de aire e ventos dominantes nas distintas áreas de España (1 punto).

   •Situación meteorolóxica e tipos de tempo que cabe esperar no norte peninsular (1 punto)

Solución na páxina 23 do documento

A seca, por que non chove en España?

Aemet explica por que se desvían as borrascas e as súas frontes cara o norte e o sur da península Ibérica

As reservas de auga dos encoros españois están no nivel máis baixo dos últimos 22 anos e continúa sen chover. Por que non chove? Aemet explicou este venres que un anticiclón situado sobre a península Ibérica fai de "efectiva barreira contra as choivas" que "desvía as borrascas e as súas frontes cara o norte e o sur das nosas latitudes".(continuar a ler)

Así asolagaría o cambio climático as rías galegas (GCiencia, 13/11/2017)

Unha aplicación de Climate Central permite ver no 2100 A Coruña sen porto, Vigo sen Samil ou a Illa de Arousa desaparecida (continuar a ler)

Cadro resumo de contidos ABAU (NOVO)

Desde a comisión de Xeografía da CiUG envíannos un novo cadro resumo coas preguntas teóricas, os prácticos e os conceptos deste ano.

Presentacións: "Os tipos de clima en España"

Tipos de clima en España from Sergio Folgueira Arias

A reserva de auga do Miño e do Douro en mínimo histórico

A seca que padece España tres anos consecutivos con menos choivas do normal golpea especialmente ao Noroeste da Península. Os encoros das concas do Douro e do Miño nunca -desde que comezaran en 1990 os rexistros fiábeis do Ministerio de Agricultura- tiveran un nivel tan baixo. En concreto, o Douro está ao 29,8% e o Miño ao 38,6%. O conxunto da reserva peninsular está ao 37,2%, segundo os datos difundidos este martes polo ministerio. Hai que remontarse até 1995 para atopar unha reserva máis baixa por estas mesmas datas (...) Continuar a ler

A Península Ibérica é cada vez menos verde

O Sahara pasou a ser un deserto de súpeto hai 5500 anos (GCiencia, 10/11/2017)

 Un investigador da UVigo participa nun gran estudo sobre o fenómeno publicado en Nature Communications

O Sáhara non sempre foi sinónimo de deserto. A comunidade científica ten rexistros que demostran que cando menos houbo tres períodos nos que foi unha zona húmida. O máis recente deles, chamado Período Húmido Africano, estímase que se desenvolveu entre hai 10.000 e 5000 anos. Un grupo de investigadores de varias institucións europeas (...) Preme para continuar

 

Resumo Bloque 3: O clima

Nesta ligazón tedes, de xeito moi sintético, un resumo dos contidos da primeira parte do tema, é dicir: factores e elementos do clima e diversidade climática en España.

Vídeos para aprender a comentar mapas do tempo

Nesta ligazón ensínasevos, de xeito moi claro, como comentar diferentes mapas meteorolóxicos. Aquí tedes un exemplo:

Presentación: "Elementos e factores do clima"

Elementos e factores do clima from profesor historia

Pregunta teórica bloque 3: "Factores xeográficos e termodinámicos que inflúen no clima de España"

2. Factores xeográficos e termodinámicos que inflúen no clima de España (ligazón)